De 7 belangrijkste trends in duurzaamheid voor 2016
De 7 belangrijkste trends in duurzaamheid voor 2016
Trend 1: CO2 besparen is noodzaak
Een open deur, wellicht, maar toch is het goed even stil te staan bij wat dit precies betekent. De CO2-uitstoot komt neer op de hoeveelheid fossiele energie die een organisatie verbruikt in de productie en afname van haar diensten en goederen. Besparen op CO2 kan onder meer door minder energie te gebruiken. Het nieuwe hoofdkantoor van energienetwerkbedrijf Alliander in Duiven bereikte dit met slimme klimaatbeheersing en warmte- en koudeopslag. Tegelijkertijd wordt op het terrein schone energie opgewekt met zonnepanelen en twee kleine windmolens. Besparen kan ook door het voorkomen dat producten nieuw moeten worden gemaakt. Alliander bouwde geen nieuw hoofdkantoor, maar renoveerde de bestaande gebouwen. Duurzamer bouwen kan bijvoorbeeld met CO2-besparend circulair beton of met bakstenen van bouw-, sloop- en industrieel afval, zoals StoneCycling die maakt.
Trend 2: Circulair wordt werkelijkheid
Nicolette Kraay is MVO Manager bij Ricoh. “We zien steeds vaker dat grondstoffen een nieuwe geldstroom worden. Drie grote Nederlandse banken hebben recent toegezegd mee te gaan denken met ondernemers over het financieren van grondstoffen in plaats van producten.”
Michel Schuurman, Senior Programmamanager Circulaire Economie MVO Nederland: “Enerzijds worden producten vaker ontworpen voor hergebruik, anderzijds wordt afvallogistiek steeds effectiever. Kijk naar het inzamelnetwerk van wecycle.nl rond producten met een stekker of batterij. WeCycle kan elektronisch afval voor 83 procent recyclen tot herbruikbare grondstoffen.”
Trend 3: Waarde in de keten
Organisaties moeten zichzelf steeds duidelijker afvragen hoe relevant zij zijn voor de keten, aldus Kraay. “Wat is de toegevoegde waarde van je product of dienst? Maar ook: wat is de levensloop van een product; van productiefase tot en met de afdankfase. Bekeken vanuit milieuperspectief, maar ook vanuit de mens.” Schuurman waarschuwt dat het sluiten van de keten ook betekent dat sommige partijen hun relevantie verliezen. “In de bouw zien we vaker remontabele onderdelen: hergebruik in plaats van sloop. Minder afval betekent minder te doen voor afvalverwerkers. Zij moeten zich omscholen en herpositioneren als spelers in de circulaire keten.” Weelec noemt zich bijvoorbeeld een maatschappelijk verantwoorde verwerker van e-waste. Zij laten de eerste demontage van elektronisch afval uitvoeren door mensen met een lange afstand tot de arbeidsmarkt.
Trend 4: Duurzaam inkopen, de klant vraagt erom
Waar komen de grondstoffen vandaan? Hoe worden de mensen behandeld die de grondstoffen delven? Wat is de social return van een organisatie? Kraay: “Klanten willen duidelijkheid en we zien richtlijnen ontstaan voor het meten van duurzaamheid over de hele keten. Niet alleen over inkopen van de grondstoffen, maar ook het inkopen van menskracht.” Schuurman: “Het maken van de juiste keuze is lastig. De levenscyclusanalyse (LCA) is een nuttige methodiek om duurzaamheid inzichtelijk te maken. Ik zie het als een stap in de richting van een milieuproductdeclaratie (MPD), een uitgebreid grondstoffenpaspoort. Dit laat ook zien wat een product aan water, energie en transport heeft gekost. Een inkoper kan dan zelf de juiste afwegingen maken.” Circulair inkopen richt zich als onderdeel van duurzaam inkopen op het sluiten van kringlopen. Rapid Circular Contracting is een van de inkoopmethodes in ontwikkeling die dat doel voor ogen heeft. Een overzicht van ontwikkelingen is te vinden op de Wegwijzer Circulair Inkopen.
Trend 5: Op de lange duur wint duurzaamheid
Duurzame producten winnen het op de lange termijn van niet-duurzame producten, omdat zij goedkoper en schoner worden geproduceerd met minder grondstoffen. Maar ook duurzame relaties winnen het van wisselende contacten.
Volgens Kraay groeit de behoefte om als partners eerst te kijken naar de wederzijdse doelstellingen en dan te bepalen naar welk doel je samen op weg gaat. “Zelf pakken we dit bijvoorbeeld met de NS zo aan.”
Modulo, dat modulaire milieustraten levert, noemt samenwerking met lokale partners als gemeenten en aannemers zelfs een succesfactor. FrieslandCampina is partner van de Dutch Biorefinery Cluster (DBC). Onder de noemer ‘mest de groene motor’ wordt mestoverschot uit de melkveehouderijen van de zuivelfabrikant omgezet tot grondstof voor bio-energie. Op de lange termijn betekent dit een kleiner (schadelijk) mestoverschot en meer groene energie.
Trend 6: Steeds slimmer
Sensoren, apparaten, internet: ze zijn steeds vaker met elkaar verbonden en worden steeds intelligenter. Ook op het gebied van duurzaamheid. Zo is er bijvoorbeeld de Ricoh P3500, een superslim en draagbaar alles-in-een videoconference device, waarmee je kunt vergaderen op afstand. Het resultaat: tot wel 30% minder zakelijke reizen en minder CO2-uitsoot.
Maar er is meer aan de hand. Producten worden steeds slimmer ontworpen qua duurzaamheid. Mooie voorbeelden van jonge ontwerpers zijn te vinden op de website CircularDesignCases.nl. Zoals de tandpasta in eetbare verpakking: geen restjes meer in de tube, want de tube is overbodig geworden. De consument schaft eenmalig een dispenser aan en neemt daarnaast een abonnement op de vulling. Low-tech en slim is de Sleeve, een beschermende sok die hockeysticks een langer leven geeft, waardoor ze minder snel vervangen moeten worden.
Trend 7: Duurzaam is inclusief
“Naast processen en producten wordt de rol van de mens ook steeds belangrijker,” zegt Kraay. “De sociale kant van duurzaamheid wordt voor bedrijven steeds belangrijker: in welke zin is wat de organisatie doet goed voor de eigen medewerker en hoe kan de manier waarop gewerkt kan worden bijdragen aan werk- en dus ook privégeluk? En hoe zit dat met de mensen in de keten? Niet alleen de klanten en de naaste buren, maar ook de mensen die betrokken zijn bij de productie van de grondstoffen. We kunnen onze ogen niet meer sluiten voor wanbeleid over de grens.”
Van de noodzaak tot duurzamer leven is iedereen zich bewust. “De komende vijftien jaar verdubbelt wereldwijd het aantal middenklasseconsumenten tot vijf miljard,” zegt Schuurman. Dat legt een onvoorstelbare druk op de beschikbare grondstoffen. Zelfs op zoiets basaals als zand. Nu al koopt China silicumhoudend zand op in het buitenland om voldoende bouwmiddelen te kunnen maken.” Technisch is veel mogelijk op duurzaamheidsgebied, maar meer is nodig. De samenleving moet duurzaam werken en leven als vanzelfsprekend gaan zien. Haal inspiratie uit de casussen op de website van Circulair Ondernemen.
Dit artikel is tot stand gekomen i.s.m. NRC Media.
Tim Scharn (auteur) “De enige constante factor in het IT landschap is verandering” Volg Tim op LinkedIn. En blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rondom printen.
