Milieu-impact van printproducten kan flink omlaag
Milieu-impact van printproducten kan flink omlaag
De klimaatverdragen van Parijs laten er geen misverstand over bestaan: we zullen ons leefpatroon moeten veranderen. De Nederlandse papierindustrie startte al in 2005 een ambitieus duurzaamheidstraject: het energiegebruik in de papier- en kartonketen moet in 2020 zijn gehalveerd. Vanuit het informatieplatform Papierenkarton.nl deelt directeur Erik Timmermans hier graag drie praktijkprojecten met u, die aantonen dat de milieu-impact van printproducten inderdaad flink omlaag kan als alle partijen duurzaam (samen)werken.
In een circulaire economie benutten we grondstoffen, materialen en producten optimaal. Papier en karton passen bij uitstek in dat streven. Zij stammen immers uit een hernieuwbare bron die CO2 opneemt: hout. Mede dankzij de papierindustrie is het Europese bosoppervlak sinds 1950 met 30% gegroeid.
Papier is bovendien herbruikbaar. Oud papier is voedsel voor nieuw papier. In Nederland recyclen we 85% van al het papier en karton dat op de markt wordt gebracht. En van het papier en karton dat we in Nederland maken, bestaat 82% uit oud papier. Maar er is meer nodig om tot een hoogwaardige circulaire economie te komen. Al vanaf het ontwerp van een product moet worden stilgestaan bij het gebruik en hergebruik van grondstoffen. Dat biedt ruimte voor proces- en productverbeteringen, het recyclen van reststromen en het optimaliseren van de logistiek in de keten.
Ketensamenwerking loont
Het ‘Energietransitie Papierketen’-traject stimuleert nieuwe samenwerkingsverbanden en technologieën om productketens efficiënter te laten werken. Dat scheelt energie, emissie en kosten. Om aan te tonen dat deze ketensamenwerking ook werkelijk loont, nam informatieplatform Papierenkarton.nl in 2011 samen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en de Nederlandse papier- en kartonindustrie (VNP) het initiatief tot het project ‘Duurzaam Boek’. In 2014 volgde: ‘Duurzaam Tijdschrift’ en vorig jaar startte: ‘Duurzaam Tijdschrift 2.0’.
Duurzaam Boek
De ambities van de ‘Energietransitie Papierketen’ laten zich prima vertalen naar de productie van boeken. Boeken maken is immers een ketenaangelegenheid, van vezel tot oudpapierbak en van bosbouwer tot consument.
Een boek is een fysiek object – in feite een stapel papier met een kartonnen kaft. Papier heeft dan ook een belangrijke invloed op de totale milieubelasting van een boek. Bij het maken van een boek kunnen verschillende partijen invloed uitoefenen op de keuze voor het te gebruiken papier. Uiteraard de uitgever, maar ook de ontwerper, de drukker en de groothandel.
Er zijn grote stappen te zetten op het vlak van de verdere verduurzaming van boeken door weloverwogen keuzes te maken met betrekking tot de papiersoort (en daarmee de herkomst, de hoeveelheid transport en de mate van energiegebruik), het ontwerp (en daarmee het snijverlies, de mogelijkheden na levensduur, maar ook onnodig papiergebruik in het boek), en de meest efficiënte productietechniek (vellenoffset, rotatieoffset of digitale druk). Een van de boektitels werd bijvoorbeeld op een inkjetrotatiepers geproduceerd waardoor het inschietverlies beperkt bleef tot slechts 0,73%.
Het project ‘Duurzaam Boek’ heeft aangetoond dat dergelijke keuzes geen kwaliteitsverlies hoeven te betekenen. Verduurzaming biedt kansen, levert efficiency op en hoeft geen extra geld te kosten. Het bemoedigende resultaat: een CO2-reductie van meer dan 50% is mogelijk bij boekproducties – en dat ging hier ook nog eens gepaard met een kostenreductie van 10%.
Duurzame tijdschriften
Ook bij het maken van tijdschriften geldt dat papier de dominante milieufactor is. De eerste editie van het ‘Duurzaam Tijdschrift’-project leverde dankzij bewuste papierkeuzes van de uitgever 25% vermindering van de CO2-footprint op. De papiersoort en het lagere gramgewicht maakten hier het grote verschil, zonder dat werd ingeboet op de kwaliteit en uitstraling van het tijdschrift.
Het ‘Duurzaam Tijdschrift 2.0’-project bestond uit twee delen. De klimaatimpact van een tijdschrift werd met 40% verminderd dankzij papier dat is gemaakt van landbouwafval. Bij het tweede deel van ‘Duurzaam Tijdschrift 2.0’ lag de focus niet zozeer op het papier en de ketenpartijen, maar specifiek op het uitgeverij-bedrijf: ANWB Media. Hier werd een efficiencyslag gemaakt door reistitels en redacties gedeeltelijk samen te voegen, terwijl de totale oplage van de magazines steeg.
Papier en printproducten zijn dé communicatiemiddelen voor een circulaire economie. En ketensamenwerking is daarbij de sleutel tot succes.
Minder fte’s en vlieg- en autoreizen leverden een efficiënter uitgeefproces op – met minder gebruik van energie, transport en materiaal – en daarmee een lagere footprint van de tijdschriften. Door het project verminderde ANWB Media de CO2-uitstoot met maar liefst 9100 kg op jaarbasis. Dat staat gelijk aan het elektriciteitsverbruik van negen tweepersoonshuishoudens.
Uitgever heeft centrale positie
Uit de projecten komt de belangrijke rol naar voren van de uitgever bij verduurzaming van printproducten. Papierfabrieken en drukkers zijn al heel ver en bieden allerlei duurzame alternatieven. Ook de recycling is dik in orde, zeker in Nederland. Het is aan de uitgever om deze kansen aan te grijpen. Hij bepaalt of een boek wordt uitgegeven, in welke vorm het wordt uitgegeven, in welke oplage de uitgave verschijnt, en wie welke bijdrage levert aan de boekproductie. De uitgever maakt afwegingen over prijs, markt/ doelgroep, functie en duurzaamheid. Hij is uiteindelijk de beslisser die sturing geeft aan de keten. ‘Duurzaam Tijdschrift 2.0’ laat zien dat de uitgever zelf ook een rol kan spelen in de verduurzaming van zijn product. Door niet alleen te kijken naar externe factoren waar hij invloed op heeft, zoals papier, maar door ook kritisch te kijken naar de eigen processen.
Circulaire grondstof
Reductie van materiaal, transport, energie en afval, samen met de toepassing van duurzamere (energie- en materiaal)alternatieven, hebben een lagere klimaatimpact tot gevolg. Na gebruik moet het papier natuurlijk wel in de papierbak om voedsel voor nieuwe printproducten en verpakkingen te kunnen zijn. Dan zijn papier en printproducten werkelijk dé communicatiemiddelen voor een circulaire economie. En ik ben ervan overtuigd dat ketensamenwerking daarbij de sleutel is tot succes.”
Tim Scharn (auteur) “De enige constante factor in het IT landschap is verandering” Volg Tim op LinkedIn. En blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rondom printen.
