Digitaal leren, of toch ook op papier?
Digitaal leren, of toch ook op papier?
Steeds meer scholen en universiteiten investeren volop in digitale lesmethoden. Digitaal leren is de toekomst, zo redeneren ze, en dus willen ze niet achterlopen. De vraag is of het onderwijs hiermee het belang van individuele leerlingen en studenten dient. Want in de praktijk blijkt dat digitaal leren niet bij iedereen tot de beste prestaties leidt. En uiteindelijk gaat het daar toch om?
Persoonsgericht leren
Het onderwijs in ons land is volop in beweging. Opvallend is de groeiende aandacht voor gepersonaliseerd onderwijs. Hoe sluit
je het beste aan bij de individuele leerling, en hoe kun je het curriculum daarop aanpassen? Zowel het Platform Onderwijs2032 als zijn opvolger Curriculum.nu vinden dit een belangrijk onderwerp en pleiten voor keuzevrijheid. Ik vind het daarom vreemd dat die keuzevrijheid stopt als het gaat over leermiddelen. Want sommige scholen die overstappen op digitaal leren, sluiten de weg naar een papieren boek of hand-out af. Hoezo persoonsgericht?
Docent niet klaar
Er zijn leerlingen die prima overweg kunnen met lesmateriaal op een laptop of iPad. Het is goed hen volop te faciliteren. Alleen geldt dat niet voor iedereen. Soms zit ‘m dat in de leerling zelf, en soms komt het omdat het de docent niet lukt om de leerling mee te nemen in digitaal leren. Dit vraagt namelijk om speciale kennis en instructievaardigheden. Huidige docenten zijn niet digitaal opgegroeid en missen daardoor aansluiting bij leerlingen die ‘digi-wijzer’ zijn. En hoe goed zij zich ook inzetten om aan te haken bij nieuwe ontwikkelingen, niet elke docent is er al klaar voor.
Papier scoort goed
Veel mensen die een papieren boek lezen, blijken het verhaal beter te onthouden dan mensen die het op een e-reader lezen. Dat heeft onderzoek aangetoond. Dit kun je doortrekken naar leersituaties. Om dichtbij huis te blijven: het vak Engels dat mijn zoon in de brugklas volgde, werd geheel digitaal aangeboden en ook digitaal getoetst. Na de toets bleek dat zijn klas collectief veel minder goed scoorde dan de leerlingen die het jaar ervoor de de lesstof en de toets op papier hadden gemaakt.
De juiste keuzes
Of er een causaal verband is, weet ik niet voor 100%. Maar het lijkt me erg belangrijk dat elke school en universiteit zichzelf blijft afvragen: doe ik het goede voor mijn leerlingen/studenten? Zorgen mijn keuzes ervoor dat zij tot hun beste prestaties komen? Een 25-jarige werktuigbouwkunde-docent van de Universiteit Twente stelde zichzelf deze vragen en concludeerde dat zijn studenten beter leren zonder computer, Powerpoint-presentaties en projectiescherm. En dus schrijft hij elk college zes krijtborden vol met formules.
Technische mogelijkheden
Ik adviseer onderwijsinstellingen om zichzelf de ruimte te geven bij de inzet van leermiddelen. Bekijk bijvoorbeeld via pilots wat wel of niet werkt, zoals ook de Onderwijsraad aanbeveelt. Technisch is het geen probleem om een goede mix te maken van papier en digitaal. In bepaalde portals kun je verschillende digitale documenten samenvoegen en als één bestand afdrukken.
Optimale toekomst
Digitaal leren heeft zeker de toekomst, maar hoe die toekomst er precies uitziet, weten we niet. Wat niet zal veranderen, is de intentie van goed onderwijs: leerlingen en studenten het beste uit zichzelf laten halen, zodat zij hún toekomst optimaal kunnen vormgeven. Laten we daar met z’n allen werk van maken.
Erica van den Biggelaar (auteur) Niets is zo blijvend als verandering. Maar ondanks dat worden bij veel organisaties “repeterende” bedrijfsprocessen dagelijks (handmatig) nog steeds op dezelfde manier uitgevoerd. Ik daag mensen, organisaties en mezelf graag uit om samen te kijken...
