De kansen met big data voor de zorgsector
De kansen met big data voor de zorgsector
Voorzichtig zetten ziekenhuizen en andere zorgorganisaties in de zorgsector de eerste stappen in het gebruik van big data. Dat proces bestaat uit verschillende fasen. Welke gegevens worden er gegenereerd? Wat is gemakkelijk te ontsluiten en wat niet? Hoe kun je die data het beste analyseren en met welk doel doe je dat? En, tenslotte, hoe vertaal je dat naar toepassingen waarvan zowel de ‘klant’ (patiënt, cliënt) als de medewerkers en organisatie profiteren?
De digitalisering van de gezondheidszorg gaat razendsnel. Vrijwel overal zijn Elektronische Patiënten/Cliënten Dossiers (EPD, ECD) ingericht. Ook 
andere processen transformeren in een soortgelijk tempo van analoog naar digitaal. Dat levert een enorme bulk aan data op: big data. En vergeet niet dat patiënten en cliënten ook nog persoonlijke data genereren, bijvoorbeeld via hun smartphone. Ook die gegevens spelen hierbij een rol.
Waarde van data
De waarde van big data voor de zorgsector is groot, zo betoogt onder meer professor Wessel Kraaij, hoogleraar Applied Data Analytics aan de Universiteit Leiden. Voor individu én maatschappij. Zo maakt hij een vergelijking met de analyse van gegevens over gletsjers: dat heeft de samenleving onder meer informatie opgeleverd die van belang is voor het klimaatbeleid.
Gepersonaliseerde informatie
Kraaij stelt verder dat big data op individueel niveau de empowerment van patiënten kan versterken. Zelf denk ik dan ook aan gepersonaliseerde informatie. In het dagelijks leven kom je dat al voortdurend tegen. Van digitale aanbiedingen voor reizen (op basis van je zoekresultaten) tot een brochure over je net samengestelde auto, afgebeeld in de door jouw gekozen kleur en met de door jouw gekozen opties en accessoires.
Goed voor patiëntenbinding
In de zorg is dit ook mogelijk; denk aan de voorbereiding op een operatie. Ben je bijvoorbeeld hartpatiënt, dan kan daar in de e-mail of folder met pre-operatieve adviezen op worden ingespeeld. De data hiervoor is beschikbaar, de kansen liggen voor het oprapen. En via een CRM-systeem (Customer Relationship Management) kun je de patiënt ook nog laten aangeven of hij die folder het liefst digitaal of in print ontvangt. Die persoonlijke aanpak zorgt voor patiëntenbinding en dat is belangrijk voor de lange termijn.
Handen aan het bed
Als je het over de zorg hebt, blijft de roep om meer handen aan het bed actueel. Ook hier kan het analyseren van data de sleutel tot oplossingen vormen. De primaire reactie is doorgaans dat er vooral méér personeel moet worden aangetrokken. Maar is dat wel zo?
Looproutes vastleggen
Stel dat je verpleegkundigen uitrust met een smartwatch inclusief stappenteller, en dat via een app looproutes worden vastgelegd. Het uitlezen en analyseren van de verzamelde data kan tot de volgende slotsom leiden: verpleegkundigen maken heel vaak, heel veel meters om materialen voor patiënten te halen. De tijd die daarin gaat zitten, kan niet ‘aan het bed’ worden besteed. Is het daardoor niet logischer om die materialen op een andere plek, dichterbij de patiënt, te leggen? Op die manier resulteert efficiency in betere patiëntenzorg én betere bedrijfsvoering.
Meer training nodig?
Ander voorbeeld. Met de komst van verrijdbare computers kunnen verpleegkundigen bij het bed van de patiënt veel gegevens invoeren. Onder andere
het registeren van basiscontroles: temperatuur, bloeddruk, vochtinname. De verpleegkundige logt hiervoor in met een persoonlijke code, en eenmaal klaar wordt er uitgelogd. Het is mogelijk om de logbestanden te analyseren. Je kunt bijvoorbeeld zien hoe lang een verpleegkundige bezig is met de registratie en daar vergelijkingen op maken. Zitten er veel verschillen tussen de diverse medewerkers? Zo ja, hoe komt dat dan? Misschien zijn sommige verpleegkundigen nog niet bekend genoeg met het systeem en hebben ze extra training nodig.
Of proces vereenvoudigen?
Het kan ook zo zijn dat het registratiesysteem te complex is ingericht. In een ziekenhuis waar ik voor werkte, bleek het invoeren van eenvoudige temperatuurgegevens in het EPD nodeloos ingewikkeld. Dit kon veel sneller en gebruiksvriendelijker via een app. Zulke toepassingen zijn al volop beschikbaar, maar er wordt nog maar mondjesmaat gebruik van gemaakt. De gezondheidszorg en zorgsector blijkt huiverig, aldus een artikel in het opinieblad Forum van ondernemingsorganisatie VNO-NCW.
Zet de volgende stap
Zorgorganisaties hebben met hun EPD’s en ECD’s een grote digitale inhaalslag gemaakt. Dat heeft de zorgsector veel energie en geld gekost. Nu is de tijd aangebroken om na te denken over de volgende stap: het optimaal benutten van deze nieuwe systemen. Veel toepassingen zijn integraal inzetbaar, op diverse afdelingen en rondom meerdere processen. Met een eenmalige investering kun je voor de hele zorgorganisatie veel bereiken. Laten we met z’n allen kansen pakken om de werkdruk voor verpleegkundigen te verlagen en de zorgkwaliteit te verhogen: Data-driven workflows, patient-driven care.
Erica van den Biggelaar (auteur) Niets is zo blijvend als verandering. Maar ondanks dat worden bij veel organisaties “repeterende” bedrijfsprocessen dagelijks (handmatig) nog steeds op dezelfde manier uitgevoerd. Ik daag mensen, organisaties en mezelf graag uit om samen te kijken...
