Minder energie met een circulaire economie

• 127
•  0
• 4 min
• 04 mrt 2016

DE WINST VAN DUURZAAM WERKEN

Deze bijdrage is onderdeel van een serie over duurzaam ondernemen, waarin verschillende experts op het gebied van duurzaamheid vanuit hun eigen expertise hun visie geven over hoe bedrijven hun werkomgeving kunnen verduurzamen.
Lees binnen deze serie ook ‘Werken aan een duurzaam printbeleid‘ van Monique Jansen, ‘Maak kennis met de MVO Manager‘, ‘De business case van Maatschappelijk betrokken ondernemen‘ en ‘Stap ook op de Train to Paris’ voor de Klimaattop‘.

Na het klimaatakkoord in Parijs is er één ding duidelijk is geworden: we móeten CO₂-uitstoot verminderen. Energie besparing is één van de mogelijkheden om dit bereiken. Dat kan bijvoorbeeld door energiezuinige apparatuur te installeren. Een geheel andere dimensie van energiebesparing, is het verminderen van energieverbruik door verlagen van productie en delving van grondstoffen. Dit kan door middel van hergebruik van producten en verlenging van levensduur. Als we minder grondstoffen delven en verbruiken, behalen we een enorme energiebesparing. De waarde van de grondstoffen blijft bovendien behouden. Deze trend is onderdeel van de opkomende circulaire economie.

Aarde opgebruikt
Er is in Nederland een enorme beweging gaande om circulaire economie werkelijkheid te laten worden. Organisaties én consumenten experimenteren op allerlei terreinen met nieuwe business modellen: binnen zakelijke omgevingen (B2B), van bedrijfsleven naar consumenten (B2C) en tussen consumenten onderling (C2C). Of zelfs consumenten die de zakelijke markt bedienen (C2B). Kern van dit alles is schaarste van grondstoffen en de noodzaak van duurzaam ondernemen. Want we verbruiken met elkaar zoveel grondstoffen en energie, dat de wereld ieder jaar eerder op is, zoals blijkt uit Earth Overshoot Day, de dag dat de aarde eigenlijk is opgebruikt. Vorig jaar was dit op 13 augustus 2015. Laten we voorkomen dat deze dag steeds eerder komt. Dat kan als we gaan van bezit naar verbruik. Van lineair naar circulair.

Einde van bezit
Enige tijd geleden liet Tegenlicht de uitzending “Einde van bezit” zien, met Thomas Rau. Wat een mooie titel, wat een indrukwekkende uitzending. Want wat betekent het voor het productieproces als we niet langer spullen bezitten, maar alleen gebruiken? Kijk wat Peerby doet, met de burenapp waar boormachines, kinderfietsjes en matrassen worden uitgeleend. Of Thuisafgehaald waar mensen voor elkaar koken en restjes eten delen. Op die manier zorgen we ervoor dat wat we in overvloed hebben, op een andere manier wordt gedeeld. Ook dat past in de circulaire economie. Dus laten we elkaar voortaan niet meer deze vraag stellen: Hoeveel elektronische apparatuur heeft u in 2016 nieuw op de markt gezet?’ Maar laten we voortaan dit aan elkaar vragen: ‘Hoeveel heeft u het afgelopen jaar hergebruikt? Hoeveel energie heeft u hiermee uitgespaard?

Circulaire economie gaat niet alleen om het verlengen van de levensduur van producten.

Dit zijn de belangrijkste principes van circulaire economie:

• Waardebehoud maximaliseren door eerst te kijken naar producthergebruik. Daarna focus op hergebruik van onderdelen en als laatste hergebruik van grondstoffen.
• Producten zodanig ontwerpen en fabriceren dat deze aan het eind van de gebruiksfase makkelijk demontabel zijn en onderdelen eenvoudig gescheiden kunnen worden.
• Tijdens productie, gebruik en verwerking van het product geen schadelijke stoffen uitstoten.
• Onderdelen en grondstoffen van ‘gebruiksproducten’ hergebruiken zonder kwaliteitsverlies, bijvoorbeeld in een nieuw product. Dit geldt niet alleen voor technische producten, maar ook voor biologische stromen. Bijvoorbeeld bermgras dat verwerkt wordt in verkeersborden.
• De grondstoffen van ‘verbruiksproducten’ zijn biologisch afbreekbaar en worden na gebruik teruggegeven aan de natuur. Technische grondstoffen worden opnieuw gebruikt.
• Van bezit naar verbruik. Producenten behouden het eigendom van de grondstoffen en producten. Klanten betalen voor het gebruik. Of de producent koopt het product terug aan het einde van de levensduur. Prestatie wordt belangrijker, waardoor de producten kwalitatief beter worden omdat dat in het belang is van de fabrikant.
• Circulaire economie lukt alleen door samen te werken aan meervoudige waardecreatie in de keten. Samenwerken levert niet alleen geld op, maar ook ecologische en sociale waarde. Minder schade voor het milieu en een oplossing bieden voor maatschappelijke problemen is minstens zo belangrijk als geld.

(Bron: MVO Nederland)

Alles is samen te vatten in 9 R’s: Refuse, Reduce, Re-use, Repair, Refurbish, Remanufacture, Re-purpose, Recycle en Recover.

Van bezit naar verbruik, gaat ook op in kantooromgevingen. Veel organisaties zitten eigenlijk helemaal niet te wachten op het bezit van al die bureaus en bureaustoelen. Zij willen goed kunnen werken. En wat voor bureaus geldt, geldt ook voor licht, tapijt én voor pc’s en printers. Een interessant uitgangspunt, waarmee we dus alleen grondstoffen en energie besparen, maar ook geld kunnen verdienen. Dat geldt voor meer bedrijven. Het is dan belangrijk dat we heel goed uitleggen welke alternatieven daarvoor tot onze beschikking staan. Om dit zakelijk in te vullen, moet u bijvoorbeeld heel goed kijken naar uw klant. Welke vragen hebben zij? Welke problemen kunt u oplossen? Als u daar een goed antwoord op heeft, dan ligt er een hele markt open.

De tijd is rijp
In de circulaire economie hergebruiken we dus producten en materialen. Grondstoffen behouden zo hun waarde. Dat biedt veel kansen voor ondernemers: meer ketensamenwerking, innovatie, minder grondstoffenverbruik en minder afval. Het is een kwestie van beginnen. En uit de praktijkervaringen blijkt, dat dit alleen maar lukt, als bedrijven de samenwerking opzoeken. Met collega’s, met overheden, met NGO’s en met consumenten. Er zijn overal in het land initiatieven waarbij u kunt aansluiten, zoals de Community of Practices van MVO Nederland.

De stap naar een circulaire economie, zet u niet alleen door technische innovatie. De uitdaging zit vooral in het veranderen van processen en het anders organiseren. Feitelijk zijn er 6 stappen die elke organisatie dient te doorlopen om duurzamer te werken. ING schreef een uitgebreid rapport over de circulaire economie en de financiële gevolgen van circulaire bedrijfsmodellen.

Voorbeelden van nieuwe business modellen poppen nu overal op. Het tankstation om de hoek heeft tegenwoordig enkele grote wasmachines en een droger staan. Voor de dagdagelijkse was is het niet nodig, wel voor bijvoorbeeld dekens en dekbedden. Dan is de beschikbaarheid van een grote wasmachine erg makkelijk. Nu hoef ik niet het hele jaar door een grote wasmachine te laten draaien. In Nijmegen is een proef gaande, waarbij huurders van een flat gezamenlijk gereedschap delen. Want waarom zou iedereen een eigen boormachine moeten hebben? Heeft u al een business model voor ogen?

Erica van den Biggelaar (auteur) Niets is zo blijvend als verandering. Maar ondanks dat worden bij veel organisaties “repeterende” bedrijfsprocessen dagelijks (handmatig) nog steeds op dezelfde manier uitgevoerd. Ik daag mensen, organisaties en mezelf graag uit om samen te kijken...