Welkom in het slimme gebouw
Welkom in het slimme gebouw
Vastgoedonderneming OVG heeft meerdere prijswinnende gebouwen op zijn naam staan. Zoals ‘Best Tall Building’ van Europa, De Rotterdam (inderdaad, in Rotterdam), waar onder andere Motion10 is gevestigd en HumboldHafenEins, het duurzaamste gebouw in Berlijn. In Amsterdam staat The Edge, dat in 2015 werd bekroond met het internationale BREAAM-label voor duurzaamste gebouw ter wereld. “Dat is niet zomaar een etiket,” zegt Cees van der Spek van OVG. Welkom in het slimme gebouw.
“BREEAM meet de duurzaamheid van een gebouw met een assessmentsysteem door onafhankelijke partijen. Een score boven de 92% is uitzonderlijk, meer punten krijgt een gebouw vooral voor innovatie.” The Edge scoorde 98,36% en niet eens alle innovaties waren meegeteld.
Hoogbegaafd licht
Een van de wereldprimeurs is de verlichting die samen met Philips is ontwikkeld. Deze ledverlichting loopt over databekabeling, dat een lager voltage heeft dan elektriciteitskabel. Elke lichtbron heeft vier sensoren. Hij detecteert onder meer aanwezigheid: zit er niemand onder het licht, dan kan het lager. Maar werknemers kunnen op vanaf hun mobiel ook zelf het licht hoger of lager zetten. Op de laptop zien ze waar het rustig of druk is in het gebouw. Wie in stilte wil werken, kan dus dat deel van het gebouw opzoeken waar weinig collega’s zitten. De kans bestaat wel dat wanneer je met zijn tweeën op 2.000 m2 werkt, dat je gevraagd wordt te verhuizen, zodat het licht uit kan op de verdieping. Ook het koffieautomaat is slim. Het meldt niet alleen uit zichzelf storingen of bonenschaarste, het onthoudt ook de koffievoorkeur van de medewerkers. Tenzij iemand liever anoniem koffie haalt.
Kantoorapp Mapiq
Ook in de nieuwbouw van het Akzo Nobel Center aan de Amsterdamse Zuidas werken ze met een kantoorapplicatie waarmee werknemers vanaf hun mobiel allerlei zaken kunnen regelen. Mapiq biedt onder andere Way Finding, een wegwijzer naar de dichtstbijzijnde vergaderruimte, bezemkast of kopieermachine. Agendafunctie Events Calender laat zien welke activiteiten er gaande zijn in het pand. De gps-functie is uitgeschakeld bij Akzo Nobel, maar het is technisch mogelijk om collega’s te lokaliseren via de app. Klaas Boes, Cluster Manager Central Europe, legt uit dat het kantoor is gebouwd en ingericht volgens het slimwerkenprincipe. De 550 werkplekken bieden plaats aan zo’n 700 mensen uit verschillende domeinen van de organisatie. “In dit Center zit vooral management uit het voormalige corporate hoofdkantoor en van de kantoren in Nederland. Ze vinden elkaar voor het eerst fysiek bij het spreekwoordelijke koffieapparaat, maar ook virtueel in de goed uitgeruste vergaderkamers.”
Katalysator voor samenwerken op afstand
Omdat het gebouw functioneert als een vergaderplaats voor Akzo Nobel-medewerkers uit de hele wereld is de wegwijzer van Mapiq geen overbodige luxe. Vanuit de app zijn ook de zeventig vergaderruimtes te reserveren. “Die zijn allemaal voorzien van interactieve schermen van Ricoh, via welke men elkaar kan (video)bellen, documenten delen en bewerken en aantekeningen maken met technische stiften.” De smart boards hebben de papieren flipovers uit het pand verjaagd. “Dit gebouw is een katalysator voor het nieuwe werken,” zegt Boes. “Ik zie met verwondering hoe snel mensen het adopteren. Alhoewel de verdwenen flipovers wel een erg grote stap waren, dus die komen misschien weer terug.” Akzo Nobel zit ferm in de transitie naar het nieuwe werken. “We leren dat we niet overal naartoe hoeven te vliegen. We kunnen ook digitaal contact met elkaar hebben en informatie delen.” Wat deze manier van werken precies aan reiskosten en daling in CO2-uitstoot gaat schelen is nog niet bekend, omdat men op het moment van spreken slechts zes weken in het pand huisde.
Kilometers kabel
Boes is nauw betrokken geweest bij het netwerk van technologie dat alle voorzieningen met elkaar verbindt. “Als ICT’er wil je natuurlijk alles hebben, maar samen met de architect is goed nagedacht over wat bij slimmer werken hoort. En dat is mensen de Arbo-conforme werkplek bieden die past bij wat moet gebeuren.” Bureaus met één usb-kabel die iedere laptop verbindt met het bedrijfsnetwerk, bellen via Skype en draadloos werken, dankzij “kilometers aan kabelsysteem achter de muren”. Het kantoor is doordeweeks open van 6.00 tot 22.00 uur. Er is overwogen fitness aan te bieden en kinderopvang, maar het aanbod is buiten de deur op de Zuidas groot genoeg. Ook de lunch is duurzaam, net als bij OVG, waar het bedrijfsrestaurant lokaal geproduceerd voedsel serveert en de snoepkar is vervangen door een wagentje met voeding die het brein stimuleert: ananas, wortels en noten.
Klimaatneutraal
In The Edge is werkelijk alles erop gericht om mensen gezonder en dus blijer te laten werken. Ook de temperatuur is regelbaar op de werkplek. Werknemers kunnen die zelf twee graden hoger of lager zetten en de ramen kunnen vijf centimeter open. “Mensen voelen zich prettiger wanneer ze zelf invloed kunnen uitoefenen op licht, temperatuur en lucht,” zegt Van der Spek. “De huurder heeft vijf verschillende kantoren hier samengebracht. Productiviteit is lastig te meten, maar we begrijpen dat het goed gaat. Ziekteverzuim is meetbaar lager.” Ook het licht is naar eigen behoefte te regelen. “De Arbowet dicteert dat een werknemer 500 lux aan lichtsterkte nodig heeft. Dat is veel te veel wanneer er voldoende daglicht is. Ons systeem is erop gebouwd dat het 500 lux kan genereren, maar de werknemer bepaalt zelf vanaf zijn smartphone wat gunstig is voor hem.” Dat blijkt in The Edge vaak de helft te zijn van wat de Arbowet oplegt en dat scheelt in de kosten.
Het kantoor van The Edge in Amsterdam. Credits: Horizon Photoworks
Energiebesparing
Want slimmer is ook goedkoper. The Edge is CO2-neutraal en gebruikt zonnepanelen en een koude- en warmteopslag (KWO) voor verwarming en verkoeling. Van de noordkant komt door het enorme glasoppervlak veel daglicht het grote atrium binnen, waardoor minder kunstmatige verlichting nodig is. Het glas is zo dik dat het geluid van de nabijgelegen A10 niet is te horen. Het dak en de gevel van de zonnige zuidkant zijn bedekt met circa 1.100m2 zonnepanelen. Omdat die niet genoeg zijn om het hele pand het gehele jaar van energie te voorzien, wordt dakruimte gebruikt van de buren, de Hogeschool Amsterdam en de UvA. Het eventuele overschot aan opgewekte elektriciteit is voor hen. Op 130 meter diepte bevindt zich een KWO, waar ’s winters wordt koud water wordt opgeslagen in de ene grondwaterbron, ’s zomers het warme in een andere. Een warmtewisselaar brengt het water op de juiste temperatuur. Het water maakt zijn circuit door het klimaatbeheersingssysteem en wordt weer afgevoerd naar de relevante bron. (Filmpje met uitleg hier). Van der Spek: “Slimme oplossingen die leiden tot lager energieverbruik kapitaliseren over tien tot vijftien jaar. Stel je huurt 10.000m2 en betaalt 35 euro per m2 voor energie. Als je dat terugbrengt naar 20 euro per m2, gaat dat over tien jaar heel hard.”
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met NRC Media
Lees ook: Smart Building technologie brengt gebruikers weer in control
Erica van den Biggelaar (auteur) Niets is zo blijvend als verandering. Maar ondanks dat worden bij veel organisaties “repeterende” bedrijfsprocessen dagelijks (handmatig) nog steeds op dezelfde manier uitgevoerd. Ik daag mensen, organisaties en mezelf graag uit om samen te kijken...
